Hei! Andrea og eg er no ferdig med praksis på Avdeling for kreftbehandling og medisinsk fysikk ved Haukeland universitetssjukehus. I Andrea sitt innlegg kan du lese om prosjekta vi jobba med for røntgengruppa. Medan eg skal skrive om hospiteringa vår på gammakniv, samt eit prosjekt vi har jobba med angåande doseberekning.

Ein av dagane fekk vi hospitere på gammakniv, som tilhøyre Nevrokirurgisk avdeling på Haukeland. Gammakniv er ein behandlingsmetode som hovudsakleg brukast til å behandle intrakranielle svulstar og karmisdanningar i hjernen. Haukeland er dei einaste i Noreg, som tilbyr denne behandlingsmetoden. Det inneber at pasientar frå heile landet blir rekvirert her for behandling. Under behandlinga blir det nytta fokusert gammastråling (foton) mot målvolumet i hjernen. Noko som gjer det enklare å behandle små områder inne i hjernen og samtidig minimere skade på friskt vev, sidan stråleområdet kan tilpassast svært nøyaktig.

Strålekjelda i gammakniv er radioaktivt kobolt. Radioaktivt kobolt har en halveringstid på i overkant av fem år, som gjer at dei ikkje treng å bli utskifta ofte. Likevel tek behandlinga lengre tid jo eldre kjeldene er. Inne i maskinen er det 192 strålefelt, som gjer det mogeleg å strålebehandle svært presist. Sjølve behandlinga føregår i ein omgang, der alt gjerast same dag. Først får pasienten ei steriotaktisk ramme festa til skallen med fire skruer, ei prosedyre som gjerast med lokalbedøving. Deretter blir det teke MR-bilde for å lokalisere målvolumet i forhold til koordinatsystemet i ramma. Ramma blir festa til pasientbordet i gammakniven under behandlinga for å unngå bevegelse av hovudet. Behandlingsplan blir laga av fysikar i samarbeid med nevrokirurg/lege, og behandlinga blir utført av fysikar og sjukepleiar.  Det var interessant å få innsyn i denne typen strålebehandling, då den har ei anna tilnærming enn dei andre metodane vi tidlegare har sett på.

I tillegg til prosjekta som Andrea skreiv om i sitt blogginnlegg, har vi hatt eit prosjekt der vi såg på berekning av stråledose ved to ulike algoritmar. Dette gjorde vi i programmet Eclipse (Siemens-Varian, Palo Alto). I dag brukast AAA (trippel-A), «Analytical Anisotropic Algorithm», til å berekne stråledose for klinisk bruk på Haukeland. Fysikarane vurderer å gå over til ein anna algoritme kalla AXB, «Acuros XB», sidan denne har ein meir fysisk korrekt tilnærming for korleis stråling interagerer med vev. Forskjellane mellom AAA og AXB er tydlegast for overgangar til og frå bein.

Vi har sett på doseplanane for 10 pasientar, som tidlegare har blitt behandla for prostatakreft, der AAA blei brukt til å optimere og berekne stråledose. Vi berekna dosen med AXB, ved AAA optimeringa. Deretter reoptimerte vi planane med AXB, og berekna dose med kvar av algoritmane, for den reoptimerte planen. Dette for å kunne gje ein betre vurdering av forskjellane mellom dei ulike algoritmane. Eit av resultata frå dette var som forventa, lågare dose berekna med AXB enn AAA, tydlegast ved bein. Prosjektet var meir komplekst enn dette, men for å holde det kort vel eg å ikkje gje fleire detaljar.

Siste dagen vår i praksis presenterte vi resultata for avdelinga og fekk høyre litt av deira tankar rundt resultata våre. Dette har vore ein veldig spennande og lærerik praksis periode.

–  Alise